Hệ thống năng lượng mặt trời được chia thành 3 loại chính, mỗi loại phù hợp với những mục đích sử dụng và điều kiện triển khai khác nhau:
1. Hệ thống điện mặt trời độc lập (Off-grid)
Nguyên lý hoạt động
- Hệ thống này không kết nối với lưới điện quốc gia.
- Điện được tạo ra từ các tấm pin mặt trời, đi qua inverter để chuyển đổi thành dòng điện xoay chiều (AC) hoặc nạp vào bộ lưu trữ (pin) để sử dụng sau.
Ưu điểm
- Tự cung tự cấp điện: Phù hợp cho các khu vực xa xôi, nơi lưới điện không thể tiếp cận.
- Không phụ thuộc vào lưới điện: Không lo cúp điện.
Nhược điểm
- Chi phí đầu tư cao: Do cần thêm pin lưu trữ, bộ điều khiển sạc.
- Giới hạn công suất: Phụ thuộc vào khả năng lưu trữ của pin.
Ứng dụng phổ biến
- Nhà dân ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo.
- Trạm viễn thông, bơm nước nông nghiệp.
2. Hệ thống điện mặt trời hòa lưới (On-grid)
Nguyên lý hoạt động
- Kết nối trực tiếp với lưới điện quốc gia.
- Điện sản xuất từ hệ thống được ưu tiên sử dụng, phần dư sẽ bán lại cho lưới điện (thông qua cơ chế bù trừ công suất – Net Metering).
Ưu điểm
- Chi phí đầu tư thấp hơn: Không cần pin lưu trữ.
- Hiệu quả kinh tế cao: Bán điện dư cho EVN hoặc các đơn vị phân phối điện khác.
- Dễ bảo trì: Cấu hình đơn giản hơn hệ thống off-grid.
Nhược điểm
- Phụ thuộc vào lưới điện: Nếu mất điện, hệ thống cũng ngừng hoạt động.
- Không có nguồn dự phòng: Nếu không có pin, không thể sử dụng điện vào ban đêm.
Ứng dụng phổ biến
- Nhà dân, doanh nghiệp, nhà máy tại khu vực có lưới điện ổn định.
3. Hệ thống điện mặt trời lai (Hybrid)
Nguyên lý hoạt động
- Kết hợp giữa hệ thống off-grid và on-grid.
- Có thể vừa kết nối lưới điện, vừa sử dụng pin lưu trữ để dự phòng.
- Ưu tiên sử dụng điện mặt trời, sau đó đến điện lưu trữ, và cuối cùng là điện từ lưới.
Ưu điểm
- Độc lập và linh hoạt: Có thể hoạt động cả khi lưới điện gặp sự cố.
- Tối ưu hóa sử dụng năng lượng: Tận dụng tối đa điện mặt trời và pin lưu trữ.
Nhược điểm
- Chi phí đầu tư cao: Do cần cả inverter hybrid và hệ thống lưu trữ lớn.
- Cấu hình phức tạp: Cần chuyên gia thiết kế và cài đặt.
Ứng dụng phổ biến
- Doanh nghiệp cần hoạt động liên tục (bệnh viện, ngân hàng).
- Khu vực thường xuyên cúp điện hoặc có nhu cầu cao về dự phòng điện.
So sánh các hệ thống
| Tiêu chí | Off-grid | On-grid | Hybrid |
| Phụ thuộc vào lưới | Không | Có | Không |
| Pin lưu trữ | Bắt buộc | Không cần | Có thể có |
| Chi phí đầu tư | Cao | Thấp | Cao nhất |
| Ứng dụng chính | Khu vực không lưới | Khu vực có lưới | Dự phòng linh hoạt |